1) Türk Milli Eğitimi’nin temel ilkelerini yazarak bunlardan “Fırsat ve İmkân Eşitliği” ile “Okul Aile İşbirliği” ilkesini açıklayınız.
- Genellik ve Eşitlik
- Ferdin ve Toplumun İhtiyaçları
- Yöneltme
- Eğitim Hakkı
- Fırsat ve İmkan Eşitliği
- Süreklilik
- Demokrasi Eğitimi
- Karma Eğitim
- Laiklik
- Bilimsellik
- Planlılık
- Okul-Aile İşbirliği
- Her Yerde Eğitim
- Atatürk İlke ve İnkılapları ve Atatürk Milliyetçiliği
Fırsat ve İmhan Eşitliği:
Eğitimde kadın-erkek herkese eğitimde fırsat ve imkan eşitliği sağlanır.
Maddi imkânı olmayan öğrencilere yükseköğretime kadar parasız yatılı ve burs imkânı sağlanır.
Özel eğitime ve korunmaya muhtaç çocuklar için özel tedbirler alınır.
Okul-Aile İşbirliği:
Eğitim kurumlarının amaçlarını gerçekleştirmesine katkıda bulunmak için okul-aile arasında işbirliği sağlanır.
Okullarda kurulan Okul Aile Birlikleri’nin işleyiş ve kuruluşunu MEB’ce çıkarılacak bir yönetmelik belirler.
2) İlke nedir? Türkçe öğretiminin temel ilkelerinden güncellik, hedef kitleye görelik, demokratiklik ilkelerini açıklayınız.
Doğruluğu ispatlanmış temel kılavuz düşüncelere ilke denir.
Eğitimde de ya da davranışların değerlendirilmesinde temel görüş ya da düşünceye ilke denir.
Güncellik
Öğrencilerin yaşadığı hayatın gerçekleriyle karşı karşıya gelmelerini, yakın çevre, ülke ve dünya olaylarına ilgi duymalarını sağlamak için ders içeriği ile güncel olaylar ve sorunlar arasında ilgi kurmak, eğitim ve öğretim etkinliklerinin yürütülmesini öngörmektedir.
Hedef Kitleye Görelik
Hedef kitle davranış kazanacak, kalıcı değişikliğe uğrayacak öğrencilerdir.
Eğitim-öğretim etkinliklerinin öğrenciye göre düzenlenmesi ve yürütülmesi gerekmektedir.
Öğrencinin gelişim özellikleri, ilgi ve ihtiyaçları, olayları algılama şekilleri bilinmeli ve buna göre hareket edilmelidir.
Bilgiye dayalı metinlerin 8. sınıf; olaya dayalı metinlerin ise 6. sınıfta okutulması bu ilkenin gereğidir.
Demokratiklik
Demokratik toplumlarda kişilerin bazı hak ve özgürlükleri vardır. Bu hak ve özgürlükleri sağlamanın ve savunmanın temel aracı dildir.
Dil, din, ırk farkı gözetilmeksizin öğrencilere eşit davranılmalıdır.
3) Ders kitabında kullanılan görsel unsurların seçiminde nelere dikkat edilmelidir?
- Ahlaki olmalıdır.
- Hedef kitlenin seviyesine uygun olmalıdır.
- Atatürk ilke ve inkılaplarına aykırı olmamalıdır.
- Türk toplumunun kültürüne uygun olmalıdır.
- Güncel olmalıdır.
- Görseller metinleri ikinci plana itmemelidir.
4) II. Maarif Şurasında Türkçe öğretimiyle ilgili alınan kararları yazınız.
İlkokul, ortaokul Türkçe programları ile lise edebiyat programları incelenerek yapılacak düzetmeler üzerinde durulmuştur.
Öğretmen yetiştiren kurumların Türkçe programları ve kaliteli öğretmen yetiştirmek için nelerin yapılması gerektiği ifade edilmiştir.
Öğretmenleri mesleki bilgilerini tazelemek ve arttırmak için mesleki kitaplarla mecmualara şiddetle lüzum vardır denilerek maarif vekilliğinin gerekli eserleri netleştirmesi tavsiye edilmiştir.
İlkokul, ortaokul ve lise ders kitapları incelenmiş ve bu kitapların nasıl daha mükemmel hale getirileceği izah edilmiştir.
Öğrenciler için yardımcı kitaplar üzerinde durulmuştur. Tavsiye edilecek kitapların Bakanlık tarafından sınıf seviyelerine göre tertip ve tanzim edilmesi istenmiştir.
Sınıf kütüphanesinde çocuk kitaplarına, gazete ve dergilerine gereken önemin verilmesi gerektiği vurgulanmıştır.
Öğrencilerin Türkçeyi güzel kullanması sadece Türkçe derslerinde değil diğer derslerde de birinci dereceden önemli olduğu vurgulanmıştır.
İmla kılavuzunun tekrar gözden geçirilmesi ve her türlü alanda imla kılavuzuna başvurulması gerektiği vurgulanmıştır.
Terimlerin Türkçeleştirilmesi üzerinde görüşler, çalışma metotları ve alınan kararlar belirtilmiştir.
5) 2104 sayılı Tebliğler Dergisi’nde yayımlanan yönergeye göre Türkçe dersinde Atatürk ile ilgili konulara nasıl yer verilmelidir?
- Atatürk kitaplığı kurulmaya çalışılmalı ve öğrencilerin bu kitapları okumaları sağlanmalı,
- Atatürk şiir antolojisi oluşturmak için öğrenciler teşvik edilmeli,
- Duvar panoları hazırlanmalı ve Atatürk ile ilgili şiir ve yazılara yer verilmeli,
- Dil bilgisi çalışmalarında yapılacak cümle tahlilleri Atatürk inkılaplarıyla ilgili olmalı,
- Atatürk ile ilgili müze ve anıtları görmeleri için teşvik edilmeli,
- Bulundukları yerden Kurtuluş Savaşına katılan veya Atatürk’ü tanıyıp inkılaplara tanık olan kimselerin konuşmalarının sağlanıp öğrencilere dinletilmesi
- Ders kitaplarında Atatürk’le ilgili serbest okuma parçalarının esas metinler gibi işlenmesi
6) Strateji, yöntem, teknik terimlerini açıklayınız. Türkçe öğretiminde kullanılan yöntemlerden 5 tanesini yazarak bir tanesini açıklayınız.
Strateji
Eğitim-öğretim faaliyetlerine yön veren temel felsefe, anlayış ve yaklaşımlardır.
Sınıf için öğretim faaliyetlerinin belirlenmesinden değerlendirilmesine kadar dersle ilgili öğretim sürecine yön verir
Yöntem
Bir amaca ulaşmak için izlenen yoldur.
Teknik
Eğitim-öğretim faaliyetlerinde kullanılan yönetim kişiler, yer, zaman, fiziksel şartlar, araç ve gereçlere bağlı olarak uygulanış şekillerine denir.
- Anlatma Yöntemi
- Soru-cevap Yöntemi
- Dramatizasyon Yöntemi
- Tartışma Yöntemi
- Çözümleme ve Birleştirme Yöntemi
- Tümevarım ve Tümdengelim Yöntemi
- Gösteri Yöntemi
7) Eğitim ortamı olarak çocuğun yaşadığı çevreyi hangi amaçla nasıl kullanırız?
Kütüphaneye götürüp kitaplar ile ilgili bilgi edinmelerini sağlarız.
Tarihi yerleri gezdirip kültürel değerleri tanıtırız.
İşyerlerinin isimlerinden Türkçe ve yabancı olanları belirlemelerini isteriz. Bu isimlerle kelime öğretimi yapılabilir.
8) 2005 Türkçe programında yer alan temel beceriler nelerdir?
- Türkçeyi etkili ve doğru kullanma
- Eleştirel düşünme
- Yaratıcı düşünme
- İletişim kurma
- Problem çözme
- Araştırma
- Karar verme
- Girişimcilik
- Bilgi teknolojilerini kullanma
9) Türkçe öğretimiyle ilgili 10 tez, 10 kitap ve 10 makale ismi yazınız.
Kitaplar
- Hayati Akyol –Türkçe Öğretim Yöntemleri
- Şükrü Ünalan – Türkçe Öğretimi
- Alemdar Yalçın – Türkçe Öğretim Yöntemlerinde Yeni Yaklaşımlar
- Sedat Sever – Türkçe Öğretiminde Tam Öğrenme
- Özcan Demirel – İlköğretim Okullarında Türkçe Öğretimi
- Mustafa Cemiloğlu – İlköğretim Okullarında Türkçe Öğretimi
- Firdevs Güneş – Türkçe Öğretimi ve Zihinsel Yapılandırma
- Orhan Soysal – Türk Dili ve Edebiyatı ve Türkçe Öğretmeninin El Kitabı
- Canan Aslan, Sedat Seven, Zekeriya Kaya – Etkinliklerle Türkçe Öğretimi
- Murat Özbay – Özel Öğretim Yöntemleri
- Murat Özbay – Türkçe Özel Öğretim Yöntemleri
- Emin Özdemir – Eğlenceli Dilbilgisi
- Emin Özdemir – Mutlu Kent’in Yöneticisi
- Yakup Yılmaz – Türkçede Dil Yanlışları
- Müjdat Ataman – Türkçe Derslerinde Kullanılabilecek Yaratıcı Etkinlikler
- Mustafa Ruhi Şirin – Çocuk Edebiyatı Kültürü
- Mustafa Ruhi Şirin – Çocuk Edebiyatına Eleştirel Bir Bakış
Makaleler
- Cengiz Alyılmaz – Türkçe Öğretiminin Sorunları
- Hayati Akyol – Türkçe Öğretim Programında Yenilikler ve Sorunlar
- Erhan Durukan – İlköğretim 2. Kademe 2005 Türkçe Dersi Öğretim Programında Genel Amaçlar-Hedef/Kazanımlar İlişkisi
- Melih Erzen, Cevdet Epçaçan – İlköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programının değerlendirilmesi
- Doç. Dr. Fatma Açık – Primo ve Türkçe Müfredat Programı
- Deniz Melanlıoğlu – Kültür Aktarımı Açısından Türkçe Öğretim Programı
- Dursun Köse – Ortak Başvuru Metnine Uygun Türkçe Öğretiminin Başarıya ve Tutuma Etkisi
- Canan Aslan – Türkçe Ders Kitaplarında “Türkçe Olamayan Sözcüklerin Kullanımı Üzerine Bir İnceleme
- Candemir Demircan, Yusuf İnandı – Köy Enstitüleri Programında Anadilin Önemi ve Türkçe Öğretimi
- Ahat Üstüner, Murat Şengül – Çoktan Seçmeli Test Tekniklerinin Türkçe Öğretimine Olumsuz Etkileri
- Yrd. Doç. Dr. Hayati Akyol – Hikâye Haritası Yöntemiyle Metin Öğretimi
Tezler
- Süleyman Elmacı (Çanakkale 18 Mart Üni., 1998) – İlköğretimde Türkçe Eğitimi ve Öğretimi (2. Kademe)
- Bayram Aşılıoğlu (Ankara Üni., 1993) – Ortaokullarda Türkçe Öğretimi
- Filiz Kızılkuş (KTÜ., 2009) – İlköğretim 7. Sınıf Türkçe Ders Kitabındaki Hikaye Türü Öğretiminin 1981-2005 Türkçe Öğretim Programları Açısından Değerlendirilmesi
- Ahmet Ceyler (Çanakkale 18 Mart Üni., 2007) – 1981 ve 2005 Türkçe Öğretim Programlarının Karşılaştırmalı Değerlendirilmesi
- Yüksel Girgin (Atatürk Üni. 2003) – Cumhuriyetten Günümüze Ortaokul ve İlköğretim II. Kademe Türkçe Dersinin Özel ve Genel Amaçlarıyla Müfredat Programlarını Gelişimi
- Sinan Karataş (Atatürk Üni. 2005) – Türkçe Öğretiminde Kullanılan Öğrenme Yöntemlerini Karşılaştırılması
- Ruken Akar (Çukurova Üni. 2000) – Temel Eğitimin II. Aşamasında Drama Yöntemi İle Türkçe Öğretimi
- Berrak Demiryönen (Ankara Üni., 1996) – İlköğretim 8. Sınıf Türkçe Ders Kitabındaki Gezi Yazılarının Öğrenci Eğitimine Katkıları
- Fatma Kayman (Gazi Üni., 1997) – Ortaokullarda Türkçe Öğretiminde En Çok Kullanılan Öğretim Metotları ve Bu Metotların Uygulanmasında Karşılaşılan Problemler
- Alev Özışık (Marmara Üni., 1997) – İlköğretim 6. Sınıflarda Türkçe Öğretiminde Yeni Teknikler Kullanılarak Metin Anlamayı Geliştirme
10) Türkçe öğretiminin tarihsel gelişimi hakkında bilgi veriniz.
Türkçe, Türk toplumunun Cumhuriyet şemsiyesi altında toplanmasına kadar göçebe halk (Türkmenler ya da köylüler gibi) arasında kullanılan bir dil olmuştur. Bu döneme kadar Türkçe, Eski Türkçe (Orhon ve Uygur Türkçeleri), Karahanlı Türkçesi, Eski Anadolu Türkçesi dönemlerinde oldukça arı ve yalın bir dil olarak konuşulmuştur. 15. yy dan sonra Türkçe, Arapça ve Farsça’nın etkisinde kalmış ve “Osmanlıca” adı altında yapay bir dil görünümüne bürünmüştür. Yazı dili de Arapça ve Farsça’nın etkisiyle doğal niteliğini yitirmiştir.
Günümüze değin okullarda Türkçe öğretimi değerlendirildiğinde uzun yıllar Türkçe’nin eğitim, edebiyat ve bilim dalı olarak rağbet görmediği bilinmektedir. Medreselerde İslam dini ve bilimlerini öğretmek amaçlandığı için Türkçe bir anadil öğretim konusu ya da dersi olarak düşünülmemiştir ama öğretim dili olarak zaman zaman kullanılmıştır. Sıbyan okullarında öğretilen Kuran ve Arap dili, çocukların Türkçe yazma ve okumalarını engelleyerek, Türkçe’nin benimsenmesini, bir bilim, yazı dalı olarak gelişmesini ve bilimsel olarak betimlenmesini engellemiştir.
Gerek askeri uzmanlık okullarına öğrenci yetiştirmek gerekse devlete memur yetiştirilmesi amacıyla “Rüştiyeler” ve “Maarif Mektepleri” gibi ortaöğretim kurumları, II.Mahmut döneminde (1808-1839) açılmıştır. Bu okullarda Türkçe’ye önem verilmesi istenmiş ve Türkçe ilk olarak Rüştiye okullarında öğretim dersi olarak programa alınmıştır. Ne var ki, Türkçe’de kullanılan alfabenin Arap diline göre bir alfabe olması, Türkçe’nin ses düzenini yansıtmaması öğrenmeyi güçleştirmiştir. Türkçe öğrenimi daha çok usta, çırak ilişkisi ve bireysel gayretlerle sürdürülmüştür.
Tanzimat Döneminde genel öğretim veren okullara İdadi (Lise benzeri) eklenmiş (1873), öğretmen okulları gibi uzmanlık okulları açılmıştır. Bu yıllarda Türkçe’ye verilen önem artmıştır. Bazı aydınlar dilimizdeki sorunları farketmiş, sınırlı da olsa çözümler getirmeye çabalaşmışlardır. 1857’de Dr. Rüştü Türkçe’nin p,ç,j,g seslerini gösteren 35 harfli bir alfabe geliştirmiştir. Batı’dan tıp ve fen alanlarındaki bilim kitaplarının çevrilmesi sırasında da Türkçe’nin özleştirilmesi ve sadeleştirilmesi kararı alınmıştır.
Maarif Nezareti 1861 yılında “Öğretim Dilini Türkçe” olarak belirlemiştir. Bu dönemde Türk Dilinde bilim dili terimleri yapılmış, edebiyat ve gazete dilinde konuşma diline yaklaşan bir yalınlaşma başlamıştır. Bu çabalar sürerken, diğer taraftan Arapça sözcüklerin yeğlenmesine, okullarda Türkçe derslerinde Arapça, Farsça kuralların öğretilmesine devam edilmiştir. Aydınlar Türkçe köklerden Türkçe eklerle sözcük türetmeyi düşünememiş olacaklar ki, Arapça köklerden sözcük türetme yolunu yeğlemişlerdir. Bu tutum, Türklere Türkçe öğretilmesi gereğinin henüz kavranamadığını göstermektedir. Maarif Nezareti, 1896 yılında yayımladığı bir genelgede bu anlayış yanlışlığına dikkat çekerek “Türkçe’nin kendine özgü kuralları olduğu, bunların da öğretilmesi gerektiği…” konusunda ilgilileri uyarmıştır.
1909 yılında geliştirilen programlarla yazı, imla, kitap okuma, güzel konuşma gibi bilgi ve beceri dersleriyle Türkçeye yer verilmiştir. 1911 yılında Sultaniye ortaöğretim kurumlarında dilin anlam ve yapı yönünden incelenmesi, güzel konuşma öğretilmesi amaçlanmıştır. Bu ilgi ve çalışmalar sonradan Türkçülük Akımı (Sonraları “Milli Edebiyat Akımı” adını aldı) niteliği kazanmıştır. Dilin Arapça ve Farsça kurallardan arındırılması savunulmuştur. Bu hareket Türkçe’yi oldukça sadeleştirmiş ve özleştirmiştir. 1924 yılında hazırlanan programla Türk Edebiyatına ağırlık verilmiş bu esnada okuma ve yazılı anlatım becerilerinin gelişimi önemsenmiştir. Öykü, roman türlerinde yurt ve ulus konuları işlenmiştir. Dili Türkçeleşmiş, konuları ulusal sorunlardan alınmış olan bu edebiyatın ürünleri okullarda çabuk benimsenmiştir. II. Meşrutiyet dönemine gelindiğinde sınırlı da olsa bu gelişmeler sürüp gitmiştir. Cumhuriyete kadar gelinen yıllarda, anadili eğitiminin okul programlarında çeşitli bilgi ve beceri yönleriyle bir yer aldığı ve amaca uygun bir yöntem kazanmaya başladığı görülmektedir; ama etkinlikleri ve yöntemi henüz gelişmiş ve yeterli sayılamaz. Kural öğretilmekle dilin iyi kullanılacağı sanılır, okuma-yazmanın sürekli ve yöntemli araştırmalarla, bir beceri olarak kazanılacağı bilinmezdi. Ders kitapları, eğiticilik yönünden zayıf olduğu gibi çeşit bakımından da zengin değildi. Dildeki yabancı sözcükler bu öğretimi çok güçleştiriyordu; sözlük, ansiklopedi gibi başvurma kitapları da pek azdı.
Cumhuriyet yönetimi, Türkçeyi ulusal bağlardan biri olarak görmüştür. Dilin Türkçeleşmesi de hem uluslaşmak, hem demokratlaşmak yönlerinden önemsenmiştir. Cumhuriyet döneminde dil dersi ile eğitim öğretim ve kültür yaşantımızda önemli atılımlar olmuştur. Atatürk dili ulusal kimliğimiz için önmesemiştir. 1928 yılında Arap alfabesi bırakılarak, latin alfabesine dayalı ve Türkçenin seslerini kapsa- yan bir alfabe yapılmıştır. Türkiye Büyük Millet Meclisince 1 Kasım 1928’de kabul edilen bu alfabe, o ders yılı okullarda öğretilmiştir. Ders kitapları bu alfabe ile yazılmıştır. Yeni alfabeyle yazım kılavuzu olarak, Milli Eğitim Bakanlığında kurulan Dil Encümeni’nce hazırlanmış olan “İmla Lugatı” kullanılmıştır. 1929 yılı okul programları Türkçe’nin anadili olarak benimsenmesi bakımından ayrıca önem taşımaktadır. Dil öğretim etkinlikleri bu anadil göz önünde bulundurularak, öğrencilere düşünme alışkanlığı kazandıracak nitelikte düzenlenmesi, konuşma ve yazma becerilerinin bütünlük içinde geliştirilmesi ve anadilinin doğru kullanılması gündeme getirilmiştir.
Türkçeyi topluma kazandırabilmek için bu konuların uzmanlarının ve öğretmenlerinin de yetiştirilmesi sık sık vurgulanmıştır. Bu amaçla öğretmen okullarımızda ve Köy enstitülerimizde Türkçe öğretimine oldukça önem verilmiştir. 12 Temmuz 1932’de Türk Dili Tetkik Cemiyeti’nin (1936’da Türk Dil Kurumu olarak değiştirildi) kuruluşu ile dil seferberliği hız kazanmış, kurumsallaşmıştır. 1935’ten sonra Türkçe’nin kökenine ve niteliğine ilişkin çalışmaların arttığı gözlenmektedir. Bu çabaların sonucu olarak 1942’de ortaokul programına Dilbilgisi adı altında yeni bir ders konmuştur. 1949 yılında toplanan IV. Milli Eğitim Şürası kararı ile anadili öğretimi yönünden oldukça geliştirilmiş bir program yürürlüğe girmiştir. Dil Devrimi, öğrencilere benimsetilip sevdirilmesi gereken bir amaç olarak gösterilmiştir (1981 tarihli programdan bu amaç çıkarıldı). Ne var ki, 1950’de işbaşına gelen iktidar, dil devrimini, dili bozan bir hareket olarak nitelemiştir. Öyle ki, daha sonraları yeni sözcüklerin kullanılmalarının yasaklanmasına kadar varacak tutumlar baş göstermiştir.
Günümüze kadar ki öğretim uygulamalarının temelini 1957 yılında hazırlanan Türkçe programları oluşturmaktadır. 1981 tarihinde geliştirilip yürürlüğe giren Türkçe programı zamanının çağdaş öğretim anlayışına uygun düzenlenmeye gayret edilmiştir. Bu program Türkçe öğretiminde genel ve özel amaçlar, öğrencilere kazandırılacak davranışlar, yöntem, araç-gereç ve ölçme -değerlendirme boyutlarını içermektedir. Dil öğretimine ilişkin özel amaçlar ve davranışlar anlama, anlatım, dilbilgisi ve yazı alt başlıkları altında gösterilmiştir. Ancak aşağıdaki bölümde de belirtildiği gibi Türkçe programlarının düzenlenmesinde sorunlar olduğu bilinmektedir. Bu nedenle Talim ve Terbiye Kurulu halen İlköğretim okulları Türkçe programı üzerinde çalışmaktadır.