Buhardan Yüksek Hıza
1830’dan itibaren 120 yıldan fazla buharlı lokomotif ve duman sorgucu, demiryolunun simgesi oldu. Buharı önce yüksek basınçta sonra alçak basınçta kullanan, Compound genişlemesi ve buharın aşırı ısıtılması gibi yöntemler sayesinde hız ve çekilen ağırlık artırılarak demiryolu 20. yüzyılın başına dek gelişti. 1850’den 1900’e demiryollarının uzunluğu Avrupa’da 10, ABD’de 20 katma K çıktı. ABD’de doğu kıyılarından başlayarak gerçek bir demiryolu istilasına sahne oldu: 1869’da kıta aşırı New York-San Francisco demiryolu hattı tamamlandı. Bazı sakıncalar (enerji harcaması, sürekli ve pahalı bir bakım gerektiren karmaşık mekanizması) gösteren buharın yerini 1935’ten itibaren ABD’de ve eski Sovyet cumhuriyetlerinde yaygınlaşan Diesel çekiş ve dağlık bölgelerdeki hatlarda veya trafiğin yoğun olduğu yerlerde çok uygun olan elektrikli çekiş aldı.
Buhar işbaşında
İngiltere’de doğan demiryolunun hikâyesi her şeyden önce göz alıcı bir teknolojinin kaydettiği ilerlemedir (yukarıda 1814’ten itibaren maden ocaklarının hizmetinde kullanılan Puffing Billy). İlk büyük yenilikler buharlı lokomotiflerle ilgiliydi (aşağıda Macar hatlarında kullanılan 1870’lerin crampton tipi lokomotifi Erzsebet; aynı döneme ait dıştan silindirli ve altı çift tekerlekli lokomotif.
Güç arayışı motor dingili ve çark düzeninin uygulanmasını sağladı. Buji (iki çarklı tekerlekli çekici kullanımı ABD’de 1833’te başladı) kullanımı yaygınlaştı. 1850’ye doğru lokomotiflerin gücü 400 beygir gücüne erişmişti, bu da ilk lokomotiflerin 20 katma denk düşüyordu.
Çok Büyük Hız
1960’tan beri Japonya’da, 1970’ten beri de Almanya ve İtalya’da yapılan sayısız araştırmanın sonucudur. Japonya’da Hikari adlı ultra-hızlı tren (sağda) 1964 yılında Tokyo ve Osaka arasında özel bir hat üzerinde sefere kondu (Şinkansen, 515 kilometre). Günümüzde bu ülke 2.000 kilometreden uzun gerçek bir hızlı tren ağma sahiptir. Fransa’da çalışmalar 1966-1967 yıllarında başladı ve 1972-1973 yıllarında ilk TGV prototipleri denenmeye başladı.
Trenin geleceği, tgv, ıce, etr.
1981’de TGV 380 km/sa hızla hareket etti, Mayıs 1990’da TGV Atlantique (aşağıda) 515,3 km/sa hıza ulaştı. Almanya’da ICE (Inter City Express) 1991 yılında Hamburg’la Münih arasında seferlere başladı. Hızı saatte 280 kilometreye ulaştı İtalya’da ilk ETR 450’ler 1988 yılından beri Roma ile Milano arasında çalışıyor. Bu trenler eski ve demir raylar üzerinde çalışabiliyor. Saatte 300 kilometre hıza ulaşabilen ETR 500’ün yalanda hizmete sokulması bekleniyor. Manş’ın altından geçen tünel de dahil olmak üzere Kuzey Avrupa projesiyle bunların yayılması Avrupa’da büyük hızlı trenlerin geleceği için büyük ümit vaad ediyor. Zaman ve enerji kazandırdığı için bu trenler rakiplerine karşı (karayolu, havayolu) demiryoluna eski canlılığını kazandırdı.